Tháng Giêng không ăn chơi

Cả năm lao động vất vả, tháng Hai trồng đậu, tháng Tư tậu trâu, tháng Mười gặt lúa nên người Việt xưa dành cả tháng Giêng để… ăn chơi. Điều đó cũng dễ hiểu trong xã hội thuần nông nghiệp, vận hành cuộc sống theo lịch gieo trồng thời vụ. Người xưa không có lịch nghỉ cuối tuần, nghỉ Lễ nên cần một tháng Giêng, thời điểm thời tiết đẹp, lòng người phấn chấn để hội hè đình đám quên đi vất vả một nắng hai sương.

Xã hội ngày nay đã khác nhưng “phú quý sinh lễ nghĩa”, không chỉ trong tháng Giêng mà hầu khắp mùa xuân, lễ hội được tổ chức ngày một nhiều, kéo dài, gây lãng phí, tốn kém thời gian, tiền của. Một số lễ hội bị biến tướng, tạo cơ hội cho các thú “ăn chơi” bùng phát. Không ít kế hoạch, chương trình công tác bị sắp xếp, vận hành theo lịch của tháng Giêng – tháng “ăn chơi”.

Đặc biệt, tư tưởng tháng Giêng - đầu năm - “ăn chơi”, đắm chìm trong không khí Tết nhất, hội hè đình đám khiến công việc bị đình trệ, tạo sức ỳ trong cả bộ máy từ người dân, doanh nghiệp đến cơ quan nhà nước.

Không ít cơ quan, đơn vị sắm đào, quất từ Tết ông Công ông Táo rồi trưng ở công sở đến tận ngày đi làm. Có nơi còn lập đàn làm lễ cúng đầu năm ngay tại công sở làm việc.

Mấy năm gần đây, hiện tượng “ăn chơi” trong tháng Giêng, đặc biệt là những ngày sau Tết Nguyên Đán có giảm nhưng chủ yếu là do bị chế tài bởi các quy định hành chính chứ chưa thực sự chuyển biến trong tư tưởng, nhận thức và hành động của mỗi người.

Nhiều người vẫn quan niệm, Tết là phải vui, phải chơi “thả ga”, phải xả stress sau một năm bươn chải làm lụng vất vả. Nhưng rõ ràng, nếu cứ “chơi” mà không làm, không có kế hoạch cho cả năm, kết quả sẽ bết bát.

Quan niệm, còn mồng là còn Tết, hết Tết Nguyên Đán lại đến Tết Nguyên Tiêu khiến cho nhiều cơ quan, đơn vị, gia đình bỏ lỡ nhiều cơ hội để bứt phá trong năm mới. Lẽ ra Tết, mùa xuân, năm mới phải là thời điểm khởi đầu cho những ước vọng, dự định cho tương lai phía trước, nhất là trong bối cảnh kinh tế ngày càng khó khăn thì nhiều người lại xem đó là thời gian để “xõa”.

Những người từng đề xuất bỏ Tết Nguyên Đán, sáp nhập vào Tết Dương lịch có thể hơi khắt khe và không phủ hợp với văn hóa truyền thống của người Việt nhưng quan điểm ấy không hẳn thiếu cơ sở.

Nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nước ngoài phải vật vã, xoay sở với tiến độ sản phẩm cung ứng cho khách hàng, đối tác mỗi dịp Tết Nguyên Đán Việt Nam. Là bởi công nhân, người lao động nghỉ dài ngày, tinh thần làm việc bị suy giảm trước và sau Tết.

Có những cơ quan, sau Tết Ông Công, Ông Táo, không khí làm việc chỉ xoay quanh đào quất, liên hoan tổng kết, tất niên. Sau kỳ nghỉ Tết là lễ đầu năm, thăm viếng đền chùa. Nhiều gia đình, nhất là gia đình còn khó khăn ở nông thôn miền núi, phải gồng mình sắm Tết cho con cái bằng bạn bằng bè, để nở mày nở mặt với hàng xóm khiến việc chi tiêu quá đà. Sau Tết, con cái đi học, đi làm thiếu trước hụt sau. Cỗ bàn, thực phẩm, đào quất thừa thãi, lãng phí…

Đa số người Việt không có thói quen, điều kiện để duy trì đều đặn kỳ nghỉ cuối tuần, đi du lịch, thăm thú. Do đó, kỳ nghỉ Tết kéo dài hơn 1 tuần là dịp “bù đắp” những thiếu hụt cả về vật chất, tinh thần trong cả năm. Tết cũng chính là thời điểm để lá rụng về cội, lòng người hướng về gia đình, tổ tiên, nơi gắn liền với những vất vả thơ ấu. Người Việt dù đi khắp năm châu bốn biển vẫn mong Tết để trở về nhà trong tình cảm đoàn viên. Nhưng nếu Tết năm này, tháng Giêng năm nọ vẫn kéo dài lê thê, đắm chìm mãi trong không khí hội hè đình đám sẽ khiến nhiều thứ trì trệ, trong đó có cả sự trì trệ về tư duy kiểu vừa làm vừa chơi mà không phải là làm ra làm, chơi ra chơi, khi nào làm, khi nào chơi?

Thời kỳ hậu covid-19 vẫn chưa qua, kinh tế - xã hội được dự báo là vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Dịp cuối năm nào người đứng đầu  các địa phương, đơn vị trong lời chúc mừng năm mới cũng nhắc đến chuyện đón Tết, vui Xuân vui vẻ, ấm áp, an toàn, tiết kiệm; đồng thời “không để đầu năm thong thả, cuối năm vất vả, vui xuân mới không quên nhiệm vụ” nhưng sự chuyển biến của người lao động xem ra vẫn chưa rõ rệt.

Thực tế cho thấy, theo lịch làm việc, tháng Giêng là thời điểm cực kỳ quan trọng trong năm. Đó là thời điểm để xây dựng, triển khai những chương trình, kế hoạch trọng điểm cho cả năm nên cần tập trung làm việc với tinh thần nỗ lực, quyết tâm cao. Chương trình, kế hoạch có tốt thì việc thực hiện mới hy vọng có kết quả tốt. Loại bỏ tư duy âm lịch “tháng Giêng là tháng ăn chơi” do đó phải trở thành một nếp nghĩ, lối sống mới trong xã hội văn minh. Tháng Giêng, Tết, mùa xuân phải thành điểm khởi đầu cho những khát vọng, ước mơ, tinh thần cống hiến, phụng sự chứ không phải là điểm hẹn “ăn chơi”.